PODRĘCZNIK SYMULACJI MEDYCZNEJ
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku Mariola Głowacka, Maciej Słodki, Jolanta Górecka
Szanowni Państwo Podręcznik symulacji medycznej został przygotowany i sfinansowany w ramach projektu Symulacje medyczne drogą do poprawy jakości kształcenia na kierunku Pielęgniarstwo w PWSZ w Płocku współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej, z Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój na lata 2014-2021, Oś priorytetowa V. Wsparcie dla obszaru zdrowia, Działanie 5,3 Wysoka jakość kształcenia na kierunkach medycznych. Numer naboru POWR.05.03.00-IP.05-00-004/17. Niniejsze opracowanie łączy w sobie podstawy teoretyczne i propozycje praktycznych rozwiązań w zakresie kształcenia symulacyjnego ukierunkowanego na wyposażenie studentów w umiejętności praktyczne, w toku studiów na kierunku pielęgniarstwo. Uwzględnia założenia merytoryczne i metodyczne symulacji medycznej w kształceniu przeddyplomowych pielęgniarek oraz uwarunkowania formalne wynikające z regulacji systemu kształcenia na poziomie wyższym, głównie standardów kształcenia i wytycznych Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkół Pielęgniarek i Położnych/ Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkolnictwa Medycznego w spójności z uwarunkowaniami projektowymi oraz szkoleniami tematycznymi. Treść Podręcznika odwołuje się również do wybranych materiałów dydaktycznych ze szkoleń realizowanych w ramach ww. Projektu oraz uwzględnia wypracowane w czasie ich trwania przykładowe scenariusze do zajeć. Opracowany materiał jest powiązany i uwzględnia założenia Programu Rozwojowego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Płocku powiązanego z Monoprofilowym Centrum Symulacji Medycznej (2018) oraz zgodnie z zasadami tworzenia dobrych praktyk odnosi się do podobnych oprcowań przygotowanych przez inne uczelnie w Polsce w związku z projektowym wdrażaniem kształcenia w centrach symulacji na kierunkach medycznych. Mamy madzieję, że Podręcznik Symulacji Medycznej ułatwi i uprzyjemni Państwu działania związanie z realizują kształcenia w warunkach symowalnych.
Autorzy
Tabela I. Przedmiot symulacji [1,2,3,4]
Symulacja pozwala na kształtowanie umiejętności powtarzalnych stanowiących rdzeń aktywności uznanej za wykonywanie zawodu. Umożliwia także nauczanie procedur rzadkich i/ lub skomplikowanych, a także specjalistycznych, których nauczanie w warunkach rzeczywistych jest utrudnione i/ lub wymaga szczególnej precyzji i sprawności. Jest to możliwe w warunkach symulowanych poprzez odtwarzanie zjawisk/ zdarzeń/ sytuacji klinicznych i modeli socjalnych domowych, zdrowotnych, wypadków i zdarzeń masowych. Ma to zastosowanie w kształceniu przeddyplomowych i doskonaleniu zawodowym kadr medycznych (pielęgniarek, położnych, lekarzy, ratowników medycznych), ratunkowych (strażaków pożarnych, ratowników górskich, ratowników wodnych), mundurowych (żołnierzy, policjantów, marynarzy ) i in. (Tabela II).
Tabela II. Charakterystyka ogólna symulacji [1,2,3,4,5]
Tabela III. Charakterystyka szczegółowa symulacji [1,2,3,4,5]
Symulacja ma znaczenie praktyczne w kształceniu przeddyplomowym i podyplomowym kadr medycznych, ratunkowych i innych. Dla osiągnięcia efektów uczenia się przypisanych do realizacji w warunkach symulacji medycznej niezbędne są działania strategiczne zapewniające realizm fizyczny i emocjonalny zdarzeń/ zjawisk/ sytuacji oraz otoczenia z jego wyposażeniem i kontekstu psychologicznego, pozwalających na doświadczanie działań w warunkach zbliżonych do rzeczywistych. Symulacja w nauczaniu służy również nabywaniu nowych umiejętności/ kompetencji społecznych, a także doskonaleniu już tych posiadanych. Zakres i poziom symulacji medycznej jako techniki nauczania winny być dostosowane do efektów uczenia się zaplanowanych do realizacji.
W głównej klasyfikacji wyróżniono trzy poziomy wierności symulacji medycznej, tj. symulację niskiej wierności, symulację pośredniej wierności i symulację wysokiej wierności (Ryc.1). Symulacja niskiej wierności ukierunkowana jest na nauczanie podstawowych umiejętności klinicznych, w nomenklaturze symulacyjnej określonych jako umiejętności techniczne. Do tego poziomu kształcenia symulacyjnego należy również symulacja komputerowa. Na bazie symulacji niskiej wierności studenci nabywają umiejętności techniczne, np. dezynfekcja rąk, oznaczanie miejsca wkłucia domięśniowego, podanie leku drogą dożylną przez kaniulę obwodową, założenie cewnika do pęcherza moczowego, założenie sondy żołądkowej, podłączenie PEG itd.
Symulacja pośredniej wierności z kolei polega na nauczaniu algorytmów i procedur, np. RKO, podanie luku drogą i.m. w określonej sytuacji klinicznej pacjenta. Na tym poziomie symulacji wykorzystywane są również techniki komputerowe. Symulacja wysokiej wierności może być realizowana w warunkach odtworzonej rzeczywistej sytuacji klinicznej lub środowiskowej oraz ewentualnie rzeczywistości wirtualnej. Wierność symulacji jest determinowana wiernością pacjenta, wiernością miejsca i wiernością psychologiczną.
W symulacji niskiej wierności nauczanie umiejętności technicznych odbywa się głównie na trenażerach, np. trenażer kończyny górnej z żyłami do wykonywania iniekcji i.v., zakładania kaniuli obwodowej, podłączania wlewu kroplowego dożylnego, podawania leków drogą i.v.; trenażer kończyny górnej z żyłami wypełnionymi krwią do pobierania krwi na poszczególne rodzaje badań; trenażer do cewnikowania i płukania pęcherza moczowego kobiety, trenażer do cewnikowania i płukania pęcherza moczowego mężczyzny, trenażer przedramienny do wykonywania iniekcji śródskórnych, trenażer ramienny służący do wykonywania iniekcji podskórnych, trenażer pośladkowy do wykonywania iniekcji i.m., trenażer korpusu pacjenta do zakładania sondy żołądkowej, karmienie pacjenta przez sondę, płukanie żołądka itd. W symulacji niskiej wierności mogą być również wykorzystywane trenażery hybrydowe, np. nakładki naramienne do wykonywania iniekcji podskórnych i/ lub domięśniowych. Natomiast z technik komputerowych oprogramowanie do obliczania BMI, WHR, oceny centylowej, określania miejsca wkucia i.m. itd.
W symulacji pośredniej wierności zastosowanie mają fantomy i symulatory, np. fantom do zabiegów higienicznych, fantom z założoną rurką intubacyjną, fantom z założonym wkłuciem centralnym, symulatory wysokiej wierności. Do symulacji wysokiej wierności angażowani są pacjenci standaryzowani i symulatory wysokiej wierności.
Biorąc pod uwagę wierność otoczenia należy podkreślić, że umiejętności techniczne (symulacja niskiej wierności) mogą być kształtowane w pracowni umiejętności technicznych lub pracowni umiejętności pielęgniarskich. Nie wymaga odzwierciedlenia warunków rzeczywistych realizacji świadczeń zdrowotnych. Z kolei symulacja pośredniej i wysokiej wierności winny się odbywać w warunkach odwzorowujących realne warunki wykonywania świadczeń zdrowotnych, tj. gabinet zabiegowy, sala szpitalna, gabinet pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej, poradnia specjalistyczna, gabinet pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, klasa szkolna, pokój w domu pomocy społecznej, sala hospicyjna, sala zakładu pielęgnacyjno- opiekuńczego lub opiekuńczo-leczniczego, dom pacjenta, ulica i in. miejsca, w których udzielane są świadczenia zdrowotne. Wierność psychologiczna nie dotyczy symulacji niskiej wierności, gdyż w trakcie jej realizacji student uczy się tylko techniki wykonania danej czynności bez kształtowania komunikacji z pacjentem. Oczywiście napięcie emocjonalne i pewien poziom stresu występują również na tym poziomie symulacji i są związane z technicznym wykonanie zadania. Wierność psychologiczna jest znacząca w pośredniej i wysokiej wierności, gdyż dotyczy nawiązania i utrzymania właściwej komunikacji z pacjentem, współpracy w zespole oraz radzenia sobie w sytuacjach trudnych wymagających podejmowania decyzji i ponoszenia odpowiedzialności (Tabela IV).
Ryc.1. Rodzaje symulacji / poziomy wierności symulacyjnej
Tabela IV. Rodzaje symulacji [1,2,3,4]
W zależności od liczby i rodzaju kierunków studiów korzystających z symulacji medycznej, rodzaju sal symulacyjnych i ich wyposażenia oraz zakresu kształtowanych umiejętności centra symulacji sklasyfikowano w dwie grupy. Pierwsza to centra wieloprofilowe, a druga to centra monoprofilowe. Wieloprofilowe centra symulacji medycznej są dedykowane dla kierunku lekarskiego, lekarsko-stomatologicznego, ratownictwa medycznego, pielęgniarstwa, położnictwa, a centra monoprofilowe dla kierunku pielęgniarstwo i/ lub położnictwo
Tabela V. Centra symulacji [4,6,7]
Głównym dokumentem formalnym określającym zakres realizowanych zajęć w warunkach symulowanych na kierunku pielęgniarstwo jest Uchwała Nr 103/IV/2017 z dnia 22 czerwca 2017 Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkół Pielęgniarek i Położnych w sprawie realizacji zajęć dydaktycznych w centrach symulacji medycznej – wielo- i monoprofilowych na kierunku pielęgniarstwo i kierunku położnictwo. Uchwała odnosi się do uruchamiania centrów symulacji medycznej – wielo- i monoprofilowych w ramach działania 5.3. Wysoka jakość kształcenia na kierunkach medycznych uczestniczących w procesie praktycznego kształcenia studentów w tym tworzenie centrum symulacji medycznej.
KRASzPiP wskazała, że w warunkach centrum symulacji medycznej uczelnia może realizować zajęcia na kierunku pielęgniarstwo w zakresie osiągania efektów kształcenia przyporządkowanych do przedmiotów prowadzonych w formie ćwiczeń, warsztatów i/ lub zajęć praktycznych; wszystkie zajęcia kształtujące umiejętności praktyczne (ćwiczenia) w ramach podstaw pielęgniarstwa, badań fizykalnych, podstaw ratownictwa medycznego, pielęgniarstwa w zagrożeniu życia. W ramach zajęć praktycznych wskazanych w standardach kształcenia na kierunku pielęgniarstwo uczelnia powinna realizować 5% godz. w CSM. Uchwała nie określa maksymalnego zakresu przedmiotowego i godzinowego przewidzianego do realizacji na studiach pierwszego stopnia. W ramach pozostałych przedmiotów uczelnia dowolnie określa liczbę godzin i efekty kształcenia wskazane do realizacji w centrum symulacji medycznej (Tabela VI) [6,7].
Tabela VI. Uwarunkowania formalne kształcenia w warunkach symulowanych na kierunku pielęgniarstwo [6].
Uchwała Nr 103/IV/2017 z dnia 22 czerwca 2017 KRASzPiP w sprawie realizacji zajęć dydaktycznych w centrach symulacji medycznej – wielo- i monoprofilowych na kierunku pielęgniarstwo i kierunku położnictwo określa minimalny zakres przedmiotowy do realizacji w centrach symulacji, a jedynie w odniesieniu do zajęć praktycznych wskazuje 5% wymiaru godzinowego do realizacji w warunkach symulowanych. W odniesieniu do pozostałych form zajęć uchwała daje samodzielność decyzyjną uczelni, podobnie jak w odniesieniu do przedmiotów innych niż wskazane do realizacji w CSM (Tabela VII, Tabela VIII) [6,7].
Tabela VII. Wytyczne formalne dotyczące zakresu i liczby godzin do realizacji w MCSM
Tabela VIII. Wytyczne formalne dotyczące zakresu i liczby godzin zajęć praktycznych (ZP) do realizacji w MCSM
Ścieżki edukacyjne w procesie kształcenia studentów na kierunku pielęgniarstwo bazują na standardowych i przedmiotowych efektach kształcenia wraz z przygotowanymi na ich podstawie programami studiów wraz z opracowanymi sylabusami do poszczególnych przedmiotów. Obejmują na tym etapie również zajęcia teoretyczne. Na ich bazie realizowane są zajęcia kształtujące umiejętności praktyczne w symulacji niskiej (SNW) i pośredniej wierności (SPW), głównie w ramach podstaw pielęgniarstwa, badań fizykalnych, podstaw ratownictwa medycznego. Kolejny etap to zajęcia symulacji wysokiej wierności (SWW) w zakresie poszczególnych pielęgniarstw klinicznych. SWW winna być wykorzystywana do realizacji ćwiczeń oraz części zajęć praktycznych (ZP), zgodnie z wytycznymi KRASzPiP. Po zaliczeniu ZP w CSM w ramach danego przedmiotu student powinien rozpoczynać zajęcia w warunkach rzeczywistych, tj. w oddziale szpitalnym, poradni podstawowej opieki zdrowotnej, poradni specjalistycznej, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym/ opiekuńczo-leczniczym, domu pomocy społecznej, żłobku itp. (Ryc.2). Zgodnie z wytycznymi standardu kształcenia na kierunku pielęgniarstwo sprawdzenie osiągnięcia efektów kształcenia w zakresie umiejętności praktycznych, zarówno tych, które dotyczą komunikowania się, jak i proceduralnych (manualnych), wymaga bezpośredniej obserwacji studenta demonstrującego umiejętność w czasie tradycyjnego egzaminu lub egzaminu standaryzowanego (OSCE – Objective Structured Clinical Examination) i jego modyfikacji (Mini-Cex). Egzamin OSCE jest w szczególności wskazany jako forma sprawdzania całości umiejętności praktycznych lub klinicznych nabytych w trakcie kształcenia praktycznego w zakresie podstaw opieki pielęgniarskiej i opieki specjalistycznej. Egzamin OSCE ma zastosowanie do weryfikacji stopnia nabycia określonej umiejętności (zaliczenia umiejętności technicznej), zaliczenia umiejętności nabytych w ramach modułu tematycznego, zaliczenia umiejętności nabytych w ramach przedmiotu, zaliczenia umiejętności nabytych w ramach zakresu grupy przedmiotów, zaliczenia zajęć praktycznych realizowanych w CSM oraz jako egzamin dyplomowy (Ryc.2) [7].
NW* – niska wierność
PW** – pośrednia wierność
WW*** – wysoka wierność
Tabela IX. Przykładowe efekty kształcenia możliwe do realizacji w MCSM na studiach pierwszego stopnia z wykorzystaniem różnych poziomów wierności symulacyjnych [7].
Tabela X. Przykładowe efekty kształcenia możliwe do realizacji w MCSM na studiach drugiego stopnia z wykorzystaniem różnych poziomów wierności symulacyjnych [7]
XI. Przykładowy plan realizacji zajęć w MCSM na kierunku pielęgniarstwo – studia pierwszego stopnia [6,7]
XII. Przykładowy plan realizacji zajęć w MCSM na kierunku pielęgniarstwo – studia drugiego stopnia [6,7].
Ogólne wytyczne dotyczące organizacji zajęć w centrum symulacji medycznej zostały określone w CIM do działania 5.3.Wysoka jakość kształcenia na kierunkach medycznych uczestniczących w procesie praktycznego kształcenia studentów w tym tworzenie centrum symulacji medycznej [4]. Założenia te odnoszą się zarówno do wielo-, jak i monoprofilowych centrów symulacji medycznej. Podkreślić należy, że dla kierunku pielęgniarstwo obligatoryjne są zapisy Uchwały Nr 8/II/06 z dnia 23 marca 2006 r. Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkolnictwa Medycznego w sprawie szczególnych zaleceń dotyczących liczebności grup studenckich na kierunku pielęgniarstwo i położnictwo [8] (Tabela XIII).
Tabela XIII. Przykładowa liczebność grup ćwiczeniowych w MCSM zgodnie z wytycznymi Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkolnictwa Medycznego
Uczelnia winna przygotować plan zajęć w MCSM na kierunku studiów, w tym przypadku na kierunku pielęgniarstwo zgodnie z wytycznymi formalnymi, tj. standardami kształcenia [7] oraz uchwalą Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkolnictwa Medycznego [6], a także przygotowanym w ramach działania 5.3 programem rozwojowym [4] (Tabela XIV).
Tabela XIV. Przykładowy plan symulacji na studiach pierwszego stopnia na kierunku Pielęgniarstwo – zgodny z Programem rozwojowym
(D- zajęcia dydaktyczne planowane do realizacji w MCSM, ZP- zajęcia praktyczne planowane do realizacji w MCSM. W trakcie realizacji Programu rozwojowego dopuszcza się możliwość zmiany liczby godzin do realizacji w MCSM, przy czym liczba zajęć praktycznych realizowanych w MCSM nie może być mniejsza niż 5% liczby przypisanej do tej formy zajęć w standardzie i programach kształcenia).
Rok I
Rok II
Rok III
Ze względu na praktyczny profil i program kształcenia na kierunku pielęgniarstwo zajęcia w warunkach symulowanych mogą być realizowane nie tylko na studiach pierwszego, ale i na studiach drugiego stopnia (Tabela XV) [6].
Tabela XV. Zajęcia przewidziane do realizacji w MCSM wynikające z potrzeby programu kształcenia i zwiększenia efektywności osiągania efektów kształcenia ze względu na profil praktyczny studiów) [6].
Jednym z celów realizacji zajęć w centrum symulacji medycznej jest kształtowanie u studentów kompetencji społecznych, w tym głównie umiejętnej i efektywnej współpracy z zespole oraz radzenia sobie w sytuacjach trudnych, ponoszenia odpowiedzialności za podejmowane i/ lub zaniechane działania. Jest to łatwiejsze organizacyjnie w przypadku wieloprofilowych centrów symulacji, w których zajęcia odbywają się dla różnych kierunków i konieczne jest tylko opracowanie scenariuszy wielokierunkowych i synchronizacja planów zajęć na poszczególnych kierunkach. W odniesieniu do centrów monoprofilowych realizacja tego zadania wymaga dodatkowej aktywności koncepcyjnej i organizacyjnej. Dobrą praktyką może być zorganizowanie wspólnych zajęć dla kierunku pielęgniarstwo i kierunku położnictwo w ramach tożsamych przedmiotów, tematów i/ lub efektów kształcenia ( Tabela XVI) [4,5,6].
Tabela XVI. Przykładowe godziny realizowane w MCSM w grupach mieszanych kierunków
Symulacja medyczna w kształceniu na kierunku pielęgniarstwo posiada zarówno mocne, jak i słabe strony. Do pierwszej grupy należą niewątpliwie te wynikające z istoty samej symulacji, tj. możliwość realizacji wybranych standardowych efektów kształcenia, integracja zajęć symulacyjnych z programem nauczania, możliwość powtarzalności zadań praktycznych, indywidualizacja nauczania, możliwość stosowania różnych strategii uczenia, stopniowanie poziomu trudności, możliwość odwzorowania rzeczywistych sytuacji klinicznych, kontrolowane/ standaryzowane otoczenie, Feedback (debriefing, analiza nagranych zajęć, ocena i autoocena studenta wg checklist, OSCE). Mocną stroną kształcenie w MCSM studentów na kierunku pielęgniarstwo jest jego zgodność z obowiązującymi standardami kształcenia. (Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunku studiów: lekarskiego, lekarsko-dentystycznego, farmacji, pielęgniarstwa i położnictwa ze zmianami z 11 sierpnia 2016 r.). Także doświadczona kadra dydaktyczna, mająca świadomość, że symulacja medyczna to nowoczesna i skuteczna metoda nauczania oraz rozumiejąca potrzebę kształcenia praktycznego opartego na symulacji niskiej, pośredniej i wysokiej wierności. Również warunki logistyczne, tj. infrastruktura i organizacja zajęć wzmacniają znaczenie dydaktyczne i prozdrowotne kształcenia symulacyjnego. Na kierunku pielęgniarstwo studenci mają możliwość zdobywania podstawowych umiejętności zawodowych w dobrze wyposażonych pracowniach umiejętności pielęgniarskich. Pracownie te pozwalają na realizację ze studentami scenariuszy klinicznych, które umożliwiają osiąganie części przypisanych w standardach efektów kształcenia (Tabela XVII) [1-24].
Szansą dla rozwoju kształcenia na kierunku pielęgniarstwo jest niewątpliwie utworzenie Monoprofilowego Centrum Symulacji Medycznej w ramach POWR, oś priorytetowa V. Wsparcie dla obszaru zdrowia, działanie 5.3 Wysoka jakość kształcenia na kierunkach medycznych. Nowoczesne metody i warunki kształcenia oraz podmiotowość studenta i pacjenta w kształceniu na kierunku pielęgniarstwo mogą skutkować większym zainteresowaniem kandydatów studiami na tym kierunku. MCSM stwarza również możliwość prowadzenia badań naukowych z wykorzystaniem symulacji medycznej oraz pozyskiwania środków na ich prowadzenie, a także organizowania konferencji tematycznych i zawodów z wykorzystaniem symulacji medycznych (Tabela XVII). Słabe strony kształcenia symulacyjnego na kierunkach medycznych, w tym na kierunku pielęgniarstwo wynikają z braku doświadczeń polskich uczelni w tym zakresie. Dopiero inicjatywa POWR, oś priorytetowa V. Wsparcie dla obszaru zdrowia, działanie 5.3 Wysoka jakość kształcenia na kierunkach medycznych zapoczątkowała taką możliwość dla uczelni. Do słabych stron kształcenia symulacyjnego na kierunku pielęgniarstwo należą: małe praktyczne doświadczenie nauczycieli i studentów w nauczaniu w oparciu o scenariusze symulacyjne, kadra dydaktyczna w dużym stopniu nieprzygotowana do prowadzenia zajęć metodą symulacji medycznych, kadra techniczna nieprzygotowana do obsługi technicznej wyposażenia MCSM, brak części narzędzi i materiałów dydaktycznych wspomagających proces kształcenia metodą MCSM, brak dostatecznej wiedzy na temat kosztów funkcjonowania MCSM oraz studenci nieprzygotowani do uczestniczenia w zajęciach z wykorzystaniem symulacji medycznej wysokiej wierności (Tabela XVII) [1-24]. Natomiast do głównych zagrożeń, które należy uwzględnić jako pewną realną alternatywę związaną z nauczaniem symulacyjnym, należą ograniczenia finansowe uczelni, problemy z racjonalnym opracowaniem planu zajęć z wykorzystaniem MCSM, niedostateczne wyposażenie MCSM w sprzęt i materiały pod względem rodzaju, liczby i funkcjonalności, niedobór kadry naukowo-dydaktycznej umożliwiający planowanie zajęć w MCSM, problemy z realizacją szkoleń dla kadry dydaktycznej i technicznej, brak chętnych nauczycieli do udziału w szkoleniach z zakresu stosowania metod symulacyjnych w kształceniu oraz brak chętnych studentów do uczestnictwa w dodatkowych zajęciach (Tabela XVII) [1-24].
Tabela XVII. Analiza SWOT symulacji w kształceniu na kierunku pielęgniarstwo [1-24]
Dla realizacji efektów kształcenia, w tym uczenia umiejętności praktycznych na kierunku pielęgniarstwo konieczne jest zapewnienie właściwej infrastruktury wraz z wyposażeniem. Pierwsze wytyczne dotyczące wyposażenia pracowni umiejętności pielęgniarskich opracowała w formie uchwały Krajowa Rada Akredytacyjna Szkolnictwa Medycznego (KRASzM). Zgodnie z zaleceniami Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkolnictwa Medycznego z dnia 13 grudnia 2007 roku w sprawie sposobu realizacji programu kształcenia w zakresie standardu wyposażenia pracowni umiejętności pielęgniarskich uczelnia prowadząca kształcenie na kierunku pielęgniarstwo posiada pracownie umiejętności pielęgniarskich o strukturze i wyposażeniu dostosowanym do liczby studentów [8,9]. Cytowana Uchwała określa szczegółowe zalecenia dotyczące wyposażenia pracowni umiejętności pielęgniarskich w środki dydaktyczne. Pracownia umiejętności pielęgniarskich dla grupy ćwiczeniowej (do 8 studentów) winna być wyposażona w sprzęt umożliwiający równoczesne ćwiczenie na minimum 3 stanowiskach [9].
Pomieszczenia przeznaczone na pracownie umiejętności pielęgniarskich wyposażone są w instalacje wodną. Pracownia umiejętności pielęgniarskich zapewnia możliwości kształcenia umiejętności pielęgnowania dorosłego i dziecka w warunkach szpitalnych i poza szpitalnych. Wyposażenie pracowni stanowią: łóżka szpitalne dla dorosłego, łóżka szpitalne ortopedyczne, szafki przyłóżkowe, łóżka domowe (pielęgnacja w warunkach poza szpitalnych), łóżka niemowlęce, łóżka noworodkowe, stoliki do pielęgnacji noworodka, inkubator, waga lekarska, waga noworodkowa, wanienki do kąpieli niemowlęcia, łazienka z wyposażeniem dla niepełnosprawnych. Wg zapisów uchwały pracownia umiejętności pielęgniarskich wyposażona powinna być w środki dydaktyczne: fantomy osoby dorosłej do pielęgnacji, fantomy do badań fizykalnych – korpus osoby dorosłej, fantomy noworodka do pielęgnacji i podstawowej opieki medycznej, fantomy niemowlęcia do podstawowej opieki medycznej, fantomy osoby dorosłej do resuscytacji krążeniowo-oddechowej ALS, fantomy dziecka do resuscytacji, fantomy noworodka do resuscytacji, model główki noworodka do kaniulacji naczyń żylnych, fantomy niemowlęcia do podstawowej opieki medycznej z możliwością kaniulacji naczyń obwodowych, ramię do nauki wstrzyknięć dożylnych, symulatory wstrzyknięć śródskórnych, fantomy pośladków do nauki iniekcji domięśniowych, fantomy ramienia do wstrzyknięć podskórnych i domięśniowych, fantom żeński do nauki cewnikowania, fantom męski do nauki cewnikowania, zestaw do pozoracji urazów, model piersi do nauki samobadania, model zmian odleżynowych, aparat EKG, lampa Solux, lampa bakteriobójcza, pulsoksymetr, laryngoskop, aparaty do pomiaru ciśnienia tętniczego, stetoskopy, gleukometry, materace przeciwodleżynowe, termometry, wózek inwalidzki, ssak elektryczny, pompa infuzyjna, inhalator. W pracowni winien znajdować się również sprzęt audiowizualny [9].
Pracownia umiejętności pielęgniarskich winna być wyposażona w drobne sprzęty medyczne, narzędzia chirurgiczne, materiały opatrunkowe, bieliznę pościelową oraz w sprzęt jednorazowego użytku (rękawice, strzykawki, igły, cewniki, zgłębniki, kaniule dożylne itp.). KRASzM określiła wyposażenie do ogólnie nazwanej pracowni umiejętności pielęgniarskich. Nie odniosła się w zaleceniach wyposażenia pracowni specjalistycznych niezbędnych do realizacji kształcenia na kierunku pielęgniarstwo. Pierwsze propozycje w tym zakresie pojawiły się wraz z projektem „Poprawa jakości kształcenia w zawodach medycznych poprzez rozwój nauczania z wykorzystaniem symulacji” [4]. W cytowanym programie pracownie sklasyfikowano w dwie grupy: sale symulacji niskiej wierności (SSNW) i sale symulacji wysokiej wierności (SSWW). Dla kierunku pielęgniarstwo w ramach SSNW zadedykowano: salę BLS, salę ALS, salę umiejętności technicznych, a w ramach SSWW: salę opieki pielęgniarskiej wysokiej (w materiałach szczegółowych określonej jako sala intensywnej terapii). Poza tymi kategoriami uwzględniono salę do ćwiczeń umiejętności pielęgniarskich oraz salę OSCE [4].
Sale symulacji niskiej wierności
Sale przeznaczone do nauki BLS i ALS. W przypadku braku możliwości zapewnienia odpowiedniej liczby pomieszczeń, sale mogą być wykorzystywane w różnych aranżacjach, przy czym należy zapewnić odpowiednią przestrzeń magazynową oraz możliwość sprawnej zmiany aranżacji i wyposażenia na poszczególne zajęcia. Można zaprojektować osobne sale z symulatorami dla dorosłych, dzieci i niemowląt. Wyposażenie sal symulacji niskiej wierności może być uzupełniająco wykorzystywane na salach wysokiej wierności.
Sala BLS
Rekomendowana powierzchnia 15-50 m2 zależnie od liczebności grup studenckich. W sali wielostanowiskowej na jedno stanowisko zalecane jest powyżej 6 m2. [4].
Rekomendowane wyposażenie:
Sala ALS
Rekomendowana powierzchnia 12-120 m2 zależnie od liczebności grup studenckich. W przypadku sal wielostanowiskowych zalecane jest powyżej 12 m2 na jedno stanowisko. Możliwe jest wydzielenie mniejszych sal dla mniejszych grup studentów lub łączenie różnych sal umiejętności w kompleksy dydaktyczne [4].
Rekomendowane wyposażenie:
zaawansowany fantom ALS dorosłego wraz z systemem umożliwiającym bezprzewodową kontrolę parametrów fantoma, uruchamianie scenariuszy zdarzeń oraz szczegółowy monitoring, ocenę poprawności i zapis wykonywanych czynności
zaawansowany fantom PALS dziecka oraz zaawansowany fantom PALS niemowlęcia, oba z systemem umożliwiającym bezprzewodową kontrolę parametrów fantoma, uruchamianie scenariuszy zdarzeń oraz szczegółowy monitoring, ocenę poprawności i zapis wykonywanych czynności
wózek transportowo-zabiegowy
plecak ratowniczy oraz drobny sprzęt (standard PSP-R1 + intubacja)
defibrylator manualny
zestaw drobnego sprzętu medycznego
zestaw mebli medycznych
zestaw wyposażenia sanitarnego i higienicznego
zestaw wyposażenia biurowego
zestaw wyposażenia prezentacyjnego i komunikacyjnego. W zależności od potrzeb może to być tablica suchościeralna, tablica interaktywna, projektor multimedialny, telewizor o dużej przekątnej, system nagłośnienia, tor wizyjny z systemem kamer i monitorów umożliwiających rejestrację działań studentów, wyświetlanie materiałów instruktażowych, bezpośrednią komunikację między studentami a nauczycielem. Dopuszczalne rozwiązania stacjonarne lub mobilne [4].
Sale umiejętności technicznych
Z uwagi na mobilność wyposażenia wszystkie sale symulacyjne niskiej wierności mogą być łączone bez szkody dla efektywności zajęć. Należy zapewnić możliwość realizacji programu oraz magazynowania wyposażenia, które nie jest używane w danej chwili. Możliwe jest tworzenie kilku pracowni nauki umiejętności technicznych zarówno realizujących wspólnie te same efekty kształcenia, jak i przeznaczonych do realizacji różnych efektów.
Rekomendowana powierzchnia 25– 120 m2 zależnie od przewidywanej liczebności grup studenckich oraz realizowanych efektów kształcenia. Możliwe jest zorganizowanie sal mniejszych dla mniejszych liczbowo grup studentów lub łączenie różnych sal umiejętności w kompleksy dydaktyczne, a ich powierzchnia może znacząco różnić się.
Rekomendowane wyposażenie:
stanowiska robocze
tor wizyjny wraz z systemem projekcyjnym dla każdego stanowiska (opcjonalnie)
zestaw drobnego sprzętu medycznego
zestaw mebli medycznych
zestaw wyposażenia sanitarnego i higienicznego
zestaw wyposażenia biurowego i prezentacyjnego
zestaw wyposażenia prezentacyjnego i komunikacyjnego. w zależności od potrzeb może to być tablica suchościeralna, tablica interaktywna, projektor multimedialny, telewizor o dużej przekątnej, system nagłośnienia, tor wizyjny z systemem kamer i monitorów umożliwiających rejestrację działań studentów, wyświetlanie materiałów instruktażowych, bezpośrednią komunikację między studentami a nauczycielem. Dopuszczalne rozwiązania stacjonarne lub mobilne
liczba sztuk poszczególnych sprzętów winna odpowiadać liczbie studentów oraz planowanej organizacji zajęć. Jednoczasowo na trenażerze może pracować nie więcej niż 3 studentów chyba, że dana procedura medyczna wymaga uczestnictwa większej liczby osób
trenażer – nauka zabezpieczania dróg oddechowych dorosły
trenażer - nauka zabezpieczania dróg oddechowych dziecko
trenażer - nauka zabezpieczania dróg oddechowych niemowlę
trenażer - dostępy donaczyniowe obwodowe
trenażer - dostępy doszpikowe
trenażer - iniekcje domięśniowe
trenażer - iniekcje podskórne, śródskórne
trenażer - cewnikowanie pęcherza moczowego mężczyźni (opcjonalnie trenażer wymienny (cewnikowanie kobiety i mężczyzny)
trenażer - cewnikowanie pęcherza moczowego kobiety (opcjonalnie trenażer wymienny (cewnikowanie kobiety i mężczyzny)
trenażer - badanie per rectum
trenażer - badanie gruczołu piersiowego kobiet
trenażer - ocena zjawisk osłuchowych
trenażer - dostępy centralne
trenażer - punkcja lędźwiowa
trenażer - badanie ucha
trenażer - badanie oka
trenażer – konikotomia
trenażer - badanie ginekologiczne
realistyczny fantom noworodka umożliwiający naukę badania i czynności pielęgnacyjnych
stanowisko do badania i pielęgnacji noworodka
fantom noworodka do nauki dostępu naczyniowego
fantom wcześniaka
model do wykonywania zabiegów dorektalnych
model do pielęgnacji stomii
model do pielęgnacji przetok
model do pielęgnacji ran
model do pielęgnacji ran odleżynowych
model do zakładania zgłębnika u dorosłego i dziecka
zestaw pozoracji wad wrodzonych niemowlaka
dobór trenażerów winien być uzależniony od przewidywanych realizowanych efektów kształcenia. Dopuszczalne jest zastosowanie różnych sal umiejętności technicznych do realizacji różnych umiejętności lub też łączenie ich w dowolnych konfiguracjach zależnie od zakładanych efektów kształcenia. Prezentowana lista trenażerów może być uzupełniona o inne umożliwiające realizację zaplanowanych efektów kształcenia [4].
Sala symulacji wysokiej wierności
Sala intensywnej opieki odzwierciedla funkcjonalnie i organizacyjnie sale intensywnego nadzoru w oddziałach szpitalnych, salę intensywnej terapii i salę szpitalnego oddziału ratunkowego. Uczelnia może ją zorganizować jako jedną salę wyposażoną w symulatory dorosłego, dziecka i niemowlęcia albo jako odrębne pomieszczenia dla każdego z tych symulatorów w zależności od przewidzianych do realizacji efektów kształcenia i harmonogramów zajęć. Sala ta może spełniać dodatkowe funkcje, np. może służyć do magazynowania drobnego sprzętu, jej wyposażenie może służyć do symulacji niskiej wierności, może być w niej uwzględnione również dodanie stanowiska standaryzowanego pacjenta. Kubatura i powierzchnia sali powinna umożliwiać swobodną pracę 4-5 osobowego zespołu na każdym stanowisku. Rekomendowana powierzchnia 15-40m2 w przypadku sali jednostanowiskowej, a w przypadku sal wielostanowiskowych to 12 m2. Optymalna powierzchnia to 16-24 m2 na stanowisko [4].
Rekomendowane wyposażenie sali:
W przypadku lokalizacji wszystkich symulatorów w jednej pracowni symulacyjnej wskazany jeden system sterowania, rejestracji i zarządzania danymi oraz archiwizacji do wszystkich symulatorów [4].
Pomieszczenie kontrolne/ sterownia
Może być wielostanowiskowa i służyć do kontroli 2 lub więcej sal symulacyjnych. Kubatura i powierzchnia winny zapewnić możliwość swobodnej pracy jednej osoby przez czas do 2 h [4].
Rekomendowane wyposażenie:
zestaw wyposażenia umożliwiającego osobom prowadzącym sesje symulacyjne kontrolę działania symulatora, kontrolę systemu audio-video, bezpośrednią obserwację ćwiczących, komunikację z ćwiczącymi, zapis i archiwizację plików debriefingu oraz odtworzenie zapisu debriefingu na sali symulacyjnej (jeżeli przewidziano taką możliwość)
zestaw wyposażenia biurowego
zastosowanie podwyższenia lub podestu umożliwiającego właściwą obserwację ćwiczących przez instruktora przebywającego w pomieszczeniu kontroli w pozycji siedzącej [4].
Sala umiejętności pielęgniarskich
Zgodnie z wytycznymi projektu winna mieć charakter symulowanego oddziału szpitalnego z wyodrębnioną częścią odzwierciedlającą salę chorych, stanowisko pielęgniarskie, pokój zabiegowy, miejsce do przygotowywania leków, łazienkę z wyposażeniem dla osób niepełnosprawnych, do mycia pacjentów leżących i inne wynikające z planowanych efektów kształcenia. Wyposażenie winno stanowić realne odzwierciedlenie sprzętu i materiałów wykorzystywanych w rzeczywistych warunkach szpitalnych W pracowni należy umieścić fantomy do nauki czynności pielęgnacyjnych, diagnostycznych i leczniczych. Sale przeznaczone do kształcenia pielęgniarek powinny być dostosowane do liczby studentów i spełniać zalecenia Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkolnictwa Medycznego z dnia 13 grudnia 2007 roku w sprawie sposobu realizacji programu kształcenia w zakresie standardu wyposażenia pracowni umiejętności pielęgniarskich [9]. Dopuszczalne jest tworzenie sali wielostanowiskowej lub łączenie funkcji kilku sal w jeden kompleks dydaktyczny, w tym również z salą umiejętności technicznych, przy czym należy uwzględnić odpowiednią liczbę trenażerów zapewniających realizację efektów kształcenia z zakresu umiejętności technicznych. [4].
Kubatura i powierzchnia sali powinny być dostosowane do liczby studentów planowanych do jednoczesnych ćwiczeń oraz planowanych zajęć. Rekomendowana powierzchnia wynosi 15-100 m2 na grupę ćwiczeniową. W przypadku pomieszczeń wielostanowiskowych zalecana jest powierzchnia przypadająca na jedno stanowisko umożliwiająca swobodną pracę zespołu 3-6 studentów. W przypadku dodatkowych funkcji bądź uwarunkowań wynikających ze specyfiki konkretnego projektu powierzchnia może być inna [4].
Rekomendowane wyposażenie:
łóżko szpitalne (specjalistyczne z przechyłami bocznymi) dla dorosłego
łóżko szpitalne ortopedyczne
łóżko domowe (opcjonalnie);
wielofunkcyjny zaawansowany fantom pielęgnacyjny, fantom symulujący proces starzenia
ssak elektryczny
wózek inwalidzki
zestaw drobnego sprzętu medycznego
zestaw sprzętu do pielęgnacji i higieny pacjentów w tym m. innymi mobilny system pielęgnacji pacjenta, wózek prysznicowy, podnośnik
nowoczesny wózek funkcyjny - lekowy (wszystko w zasięgu ręki)
szafka przyłóżkowa
zestaw do profilaktyki przeciwodleżynowej obejmujący m. innymi materace przeciwodleżynowe (minimum 1 aktywny i 1 pasywny), podkładkę do siedzenia, podkładkę pod plecy, podpórki kończyny górnej, i dolnej, ochraniacze na łokcie, stopy, wałki i kliny. Cały sprzęt w ilości wystarczającej do demonstracji i ćwiczenia zaopatrzenia przeciwodleżynowego pacjenta w grupie ćwiczeniowej
zestaw do nauki przemieszczania pacjentów obejmujący m. innymi materace do przemieszania z łóżka na łóżko, rolki transportowe, podkłady poślizgowe, poduszki i podkładki do przemieszczania i obracania chorych, nosze, pasy i deski do przemieszczania pacjentów. Cały sprzęt w ilości wystarczającej do demonstracji i ćwiczenia transportu pacjenta w grupie ćwiczeniowej
wózek szpitalny do transportu czystej i brudnej bielizny
panel nadłóżkowy z wybranymi mediami
zestaw mebli medycznych
zestaw wyposażenia sanitarnego i higienicznego
zestaw wyposażenia biurowego
zestaw wyposażenia prezentacyjnego i komunikacyjnego. W zależności od potrzeb może to być tablica suchościeralna, tablica interaktywna, projektor multimedialny, telewizor o dużej przekątnej, system nagłośnienia, tor wizyjny z systemem kamer i monitorów umożliwiających rejestrację działań studentów, wyświetlanie materiałów instruktażowych, bezpośrednią komunikację między studentami a nauczycielem. Dopuszczalne rozwiązania stacjonarne lub mobilne [4].
Sala jest przeznaczone do organizacji egzaminów OSCE. W czasie poza egzaminami może być wykorzystywana do innych celów, np. nauka resuscytacji czy ćwiczeń z pacjentami standaryzowanymi. Dopuszcza się łączenie funkcji sal egzaminacyjnych OSCE z salami zajęciowymi., z zastrzeżeniem konieczności zapewnienia komfortu i intymności. Rekomendowana powierzchnia to 6-40 m2 na pomieszczenie zależnie od symulowanego pomieszczenia oraz wyposażenie:.
system audio-video umożliwiający nagrywanie i archiwizację ćwiczeń z minimum 2 kamerami
stanowisko komputerowe dla studenta zainstalowane wewnątrz lub na zewnątrz pomieszczenia zależnie od rozwiązań komunikacyjnych
lampa zabiegowa mobilna
kozetka lekarska
sprzęt diagnostyczny (np. EKG, ciśnieniomierz, otoskop, oftalmoskop, pulsoksymetr, waga lekarska) – rodzaj sprzętu zależny od realizowanych celów kształcenia
zestaw drobnego sprzętu medycznego
zestaw mebli medycznych
zestaw wyposażenia sanitarnego i higienicznego
zestaw wyposażenia biurowego
zestaw wyposażenia prezentacyjnego i komunikacyjnego. W zależności od potrzeb może to być tablica suchościeralna, tablica interaktywna, projektor multimedialny, telewizor o dużej przekątnej, system nagłośnienia, tor wizyjny z systemem kamer i monitorów umożliwiających rejestrację działań studentów, wyświetlanie materiałów instruktażowych, bezpośrednią komunikację między studentami a nauczycielem. Dopuszczalne rozwiązania stacjonarne lub mobilne
jeśli przewiduje to program nauczania to zalecane jest zróżnicowane wyposażenie sali może uwzględniać różne pomieszczenia, np. aranżacje oddające wystrój wnętrza biurowego, mieszkalnego, przestrzeni publicznej np. urzędu i innych [4].
Monoprofilowe Centrum Symulacji Medycznej w Płocku będzie obejmowało pięć sal nowotworzonych w ramach projektu Symulacje medyczne drogą do poprawy jakości kształcenia na kierunku Pielęgniarstwo w PWSZ w Płocku, tj. :
Salę wysokiej wierności = salę opieki pielęgniarskiej sala symulacji wysokiej wierności z pomieszczeniem kontrolnym oraz salą do analizy wyników (debriefing);
Salę symulacji w zakresie ALS z salą do analizy wyników (debriefing)
Pomieszczenie kontrolne, o którym mowa w pkt. 1
Salę egzaminu OSCE
Pracownię umiejętności technicznych
oraz pracownie już posiadane i funkcjonujące przed przystąpieniem uczelni do Projektu:
Pracownia umiejętności pielęgniarskich z pracownią higieny osobistej
Pracownia umiejętności pielęgniarskich -pracownia pediatryczna
Pracownia ratunkowa
Pracownia badania fizykalnego
Sala opieki pielęgniarskiej (sala symulacji wysokiej wierności)- SWWOP.
W sali znajdują trzy stanowiska dla symulatorów zastępujących pacjenta. Symulator człowieka dorosłego i symulator dziecka zlokalizowano na odpowiednio dobranych łóżkach specjalistycznych, a niemowlę – w inkubatorze. Wózek reanimacyjny w zależności od kształtowanych umiejętności będzie wykorzystywany zamiennie dla każdego z 3-ech symulatorów.
Dla każdego ze stanowisk symulacyjnych przewidziano niezależny system rejestracji audio-wideo składający się z systemu kamer pozwalających na skupienie obrazu na wykonywanej w danym momencie czynności. Przy każdym stanowisku na ścianie umieszczono monitor pacjenta umożliwiający wprowadzanie i wyświetlanie parametrów pacjenta niezbędnych do prowadzenia do zajęć. Do porozumiewania się instruktorów z ćwiczącymi posłużą interkomowe zestawy komunikacyjne. Specjalne mikrofony zbierają dźwięki i głosy dla potrzeb rejestracji sesji i późniejszego podsumowania. Sala została połączona z pomieszczeniem kontrolnym. W ścianie pomiędzy salą a pomieszczeniem kontrolnym zamontowano okno przepuszczające światło jednokierunkowo (lustra weneckie). Dla SSSOP zorganizowano salą do analizy wyników (debriefing) ze stołem dla instruktora i studentów oraz dużym monitorem/ telewizorem pozwalającym na odbiór danych z monitorów symulatorów pacjentów w SWWOP oraz jednoczasowy podgląd audiowizualny zajęć odbywających się w tej Sali. Wyposażenie SWWOP stanowią: wysokiej klasy symulator pacjenta dorosłego; wysokiej klasy symulator dziecka; wysokiej klasy symulator niemowlęcia; stanowisko sterowania, łóżko na stanowisko intensywnej terapii; wózek reanimacyjny dla dzieci z wyposażeniem; inkubator otwarty; wózek reanimacyjny z wyposażeniem; defibrylator manualny z funkcją AED, panel medyczny z doprowadzonymi wybranymi mediami (ewentualnie kolumna IT lub most IT); pompa strzykawkowa; pompa infuzyjna objętościowa; respirator; ssak próżniowy; zestaw drobnego sprzętu medycznego; zestaw mebli medycznych; zestaw wyposażenia prezentacyjnego i komunikacyjnego.
Pomieszczenie kontrolne to sterownia komputerowa ze stanowiskami do obsługi symulatorów. Posiada specjalne okno z lustrzaną szybą zapewniające możliwość obserwacji studentów przez instruktorów przy czym pozostają oni niewidoczni dla ćwiczących. Wyposażone w biurko-blat oraz fotele obrotowe (3 szt.), zestaw wyposażenia pomieszczenia kontrolnego oraz zestaw wyposażenia biurowego.
Sala symulacji w zakresie ALS (sala niskiej wierności)
W sali zaplanowano trzy stanowiska symulowanych pacjentów: dorosłego, dziecka i niemowlaka. Dla stanowisk symulacyjnych przewidziano system rejestracji audio-wideo składający się z kamer pozwalających na skupienie obrazu na wykonywanej w danym momencie czynności. monitor pacjenta umożliwiający wprowadzanie i wyświetlanie parametrów pacjenta niezbędnych do prowadzenia do zajęć.
Na ścianach pracowni umieszczone będą monitory pacjentów umożliwiające wprowadzanie i wyświetlanie parametrów pacjenta niezbędnych do prowadzenia do zajęć.
Sala ALS będzie wyposażona w zaawansowany fantom ALS osoby dorosłej; zaawansowany Fantom PALS dziecka; zaawansowany Fantom PALS niemowlę; plecak ratowniczy; defibrylator oraz zestaw drobnego sprzętu medycznego.
W sali wydzielono punkt kontrolny. W ścianie pomiędzy salą a punktem kontrolnym zamontowano okno przepuszczające światło jednokierunkowo (lustra weneckie). Sala ALS ma możliwość połączenia zdalnego z salą do analizy wyników (debriefing) z dużym monitorem/ telewizorem pozwalającym na odbiór danych z monitorów symulatorów pacjentów ALS oraz jednoczasowy podgląd audiowizualny zajęć odbywających się w tej Sali.
Sala analizy wyników ćwiczeń (z możliwością podziału na 2 sale debriefingowe). Każda sala z bezpośrednim wejściem z korytarza. Instruktor/nauczyciel wraz ze studentami w komfortowych warunkach może przeprowadzić analizę ćwiczeń. Każda sala wyposażona jest w stanowisko instruktora, monitor LED, projektor i tablicę/ekran, 8 krzeseł dla studentów, fotel dla instruktora/nauczyciela oraz stół.
Sala egzaminu OSCE
Sala została zaplanowana do egzamninów standasryzowanych: Abjective Structured Clinicak Examination i Mini Cex oraz wyposażona w: system audio-video, kozetkę lekarską, stanowisko komputerowe, lampa zabiegową, zestaw drobnego sprzętu medycznego, zestaw wyposażenia prezentacyjnego i komunikacyjnego oraz zestaw mebli medycznych
Pracownia umiejętności technicznych
Sala ta umożliwi naukę umiejętności zawodowych z wykorzystaniem trenażerów oraz osiągnięcie przez studentów określonych efektów kształcenia. Kształcenie z użyciem trenażerów umożliwia opanowanie przez studentów technicznych podstaw danej umiejętności przed wykonaniem jej na pacjencie. Zmniejsza to ryzyko zdarzeń niepożądanych podczas pierwszych prób wykonywania danej procedury w warunkach szpitalnych. W sali będą nauczane różne umiejętności w warunkach bezpiecznych dla studenta i umożliwiających prawidłowe nauczania. W sali zaplanowano w ramach dofinansowania 4- stanowiska do ćwiczeń.
Wyposażenie aali stanowią: trenażer - nauka zabezpieczania dróg oddechowych dorosły, trenażer - nauka zabezpieczania dróg oddechowych dziecko; trenażer - nauka zabezpieczania dróg oddechowych niemowlę; trenażer - dostępy do naczyniowe obwodowe; trenażer - dostęp do szpikowy; trenażer - iniekcje domięśniowe; trenażer - iniekcje śródskórne; trenażer - cewnikowanie pęcherza/wymienny; trenażer - badanie gruczołu piersiowego; trenażer – konikotomia; fantom noworodka pielęgnacyjny; fantom noworodka do nauki dostępu naczyniowego; fantom wcześniaka; model pielęgnacji stomii; model pielęgnacji ran model pielęgnacji ran odleżynowych; model do zakładania zgłębnika; zestaw drobnego sprzętu medycznego.
Korytarz stanowi główny ciąg komunikacyjny do sal Centrum Symulacji Medycznych oraz WC. W razie potrzeby może stanowić strefę dla studentów oczekujących na zajęcia.
Tabela XVIII a. Struktura i wyposażenie pracowni dotychczas posiadanych - Pracownia Umiejętności Pielęgniarskich połączona z Pracownią Higieny Osobistej
Tabela XVIII b. Struktura i wyposażenie pracowni dotychczas posiadanych - Pracownia Pediatryczna
Tabela XVIII c. Struktura i wyposażenie pracowni dotychczas posiadanych - Pracownia badań fizykalnych
W ramach realizowanego projektu doposażono istniejące sale umiejętności pielęgniarskich (sala B6-B5-B110). Koniczność doposażenia w łóżka wynikała z tego, że posiadane nie posiadały wymaganych funkcji (przechyły boczne) oraz występował brak łóżka ortopedycznego. Konieczna była także wymiana fantomów do pielęgnacji na wielofunkcyjne zaawansowane fantomy pielęgnacyjne z dodatkową możliwością oceny parametrów krążeniowych i oddechowych, które powinny być monitorowane w trakcie wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych. W doposażeniu uwzględniono: zaawansowany fantom pielęgnacyjny pacjenta starszego; zaawansowany fantom pielęgnacyjny pacjenta dorosłego; łóżko szpitalne ortopedyczne; stanowisko do iniekcji; lampę zabiegową; łóżko pacjenta domowe; aparat EKG; zestaw do profilaktyki przeciwodleżynowej; szafkę przyłóżkową; wózek reanimacyjny z wyposażeniem; wózek transportowy; wózek inwalidzki; zestaw do nauki przemieszczania pacjentów; zestaw sprzętu do pielęgnacji i higieny pacjentów w tym m. innymi mobilny system pielęgnacji pacjenta, wózek prysznicowy, podnośnik; ssak elektryczny; zestaw drobnego sprzętu medycznego; łózko szpitalne specjalistyczne z przechyłami bocznymi.
Tabela XVIII d. Struktura i wyposażenie pracowni dotychczas posiadanych - Pracownia ratunkowa
Salę ratunkową (BLS) doposażono w fantom BLS dorosłego, fantom BLS dziecka, antom BLS niemowlęcia, defibrylator automatycezny - treningowy AED oraz zstaw drobnego sprzętu medycznego. W pracowniach umiejętności pielęgniarskich wykorzystywane są tablety do uzupełniania testów zaliczeniowych cząstkowych publikowanych na platformie e-learningowej Moodle i docelowo do uzupełniania dokumentacji pacjenta symulowanego. W pracowniach umiejętności (B5, B6, B108, B110,) funkcjonuje system monitoringu umożliwiający nagrywanie oraz odtwarzanie zajęć i zaliczeń. W każdej z w/w sal zainstalowany jest komputer stacjonarny oraz projektor multimedialny dzięki którym możliwa jest prezentacja nagrań na ekranie projekcyjnym. We wszystkich pomieszczeniach z dostępem do internetu istnieje możliwość korzystania z platformy e-learningowej Moodle.
Tabela XIX. Przykładowy wykaz stanowisk w MCSM i ich charakterystyka [4]
Założenia dotyczące zajęć prowadzonych w Monoprofilowym Centrum Symulacji Medycznej:
zajęcia odbywają się zgodnie z programem studiów i harmonogramem zajęć
zajęcia odbywają się zgodnie z opracowanymi scenariuszami
scenariusze do zajęć są dostępne dla studenta od początku pierwszego roku studiów na cały cykl kształcenia
student może uczestniczyć w zajęciach w salach wysokiej wierności pod warunkiem wcześniejszego zaliczenia zajęć w salach niskiej wierności oraz po opanowaniu części teoretycznej i zapoznaniu się ze scenariuszami
w warunkach centrum symulacji medycznej uczelnia może realizować zajęcia na kierunku pielęgniarstwo w formie ćwiczeń, warsztatów i/ lub zajęć praktycznych; wszystkie zajęcia kształtujące umiejętności praktyczne (ćwiczenia) w ramach podstaw pielęgniarstwa, badań fizykalnych, podstaw ratownictwa medycznego, pielęgniarstwa w zagrożeniu życia
studenci kierunku pielęgniarstwo odbywają minimum 5% zajęć praktycznych w MCSM z zastosowaniem metod symulacyjnych
w ramach wybranych przedmiotów, np.: Anestezjologia i pielęgniarstwo w zagrożeniu życia, Podstawy ratownictwa medycznego, Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne, Podstawowa opieka zdrowotna – realizowane są zajęcia mieszane, w których studenci zdobędą umiejętności związane z pracą w zespole terapeutycznym. Zajęcia mają charakter obowiązkowy i są realizowane na III roku studiów
zajęcia w Monoprofilowym Centrum Symulacji Medycznej mogą być prowadzone jako: zajęcia obowiązkowe (studia pierwszego stopnia i studia drugiego stopnia); zajęcia do wyboru (studia drugiego stopnia) oraz zajęcia mieszane
przebieg zajęć jest zróżnicowany w zależności od stopnia wierności stosowanej symulacji. Zajęcia z wykorzystaniem niskiej wierności obejmują etapy: wprowadzenie/ wstęp/ rozmowa wstępna, zapoznanie ze sprzętem, faza 4-ch kroków, podsumowanie. Z kolei symulacja pośredniej i wysokiej wierności obejmuje prebriefing, zapznanie z salą symulacji i sprzętem, realizację scenariusza i debriefing. Róznica w zajęciach symulacji pośredniej i wysokiej wierności dotyczny liczby ścieżek, którymi może być realizowany dany scenariusz oraz czasem trwania poszczególnych etapów, np. scenariusz w WW tra znacznie dłużej niż w PW. Z kolei egzamin OSCE- obejmuje: przygotowanie egzaminu-stacji i egzaminatorów przygotowanie studentów, prebriefing, realizację egzaminu i debriefing (Tabela XX) [5, 10-24]
Tabela XX. Charakterystyka przebiegu zajęć symulacyjnych w zależności od poziomu wierności symulacji oraz egzaminu OSCE [5, 10-24]
Scenariusze do zajęć są tworzone wg ustalonego szablonu. Szablon scenariusza najlepiej opracować w zespole interdyscyplinarnym nauczycieli, opiekunów praktyk zawodowych, pracowników podmiotów leczniczych i studentów, co zwiększy jego poprawność metodyczną i merytoryczną oraz prawdopodobieństwo osiągnięcia przez studentów przypisanych efektów kształcenia. Ogólny formularz scenariusza może stanowić podstawę do opracowania scenariuszy niskiej, pośredniej i wysokiej wierności. W opracowaniu scenariuszy do poszczególnych tematów i poziomów wierności uczestniczą nauczyciele realizujący zajęcia służące kształceniu studentów w zakresie nabywania przez umiejętności praktycznych. Opracowanie scenariuszy rozpoczyna się od przygotowania wzoru dla niskiej, następnie pośredniej, a na końcu wysokiej wierności. Scenariusze niższego poziomu wierności są wykorzystywane do opracowania scenariuszy na potrzeby symulacji wyższego poziomu wierności (Ryc.3) [5, 10-24]. Dobrą praktyką jest przygotowanie regulaminu zajęć symulacyjnych oraz dzienniczka pełnionych ról przez studenta w czasie scenariuszy symulacyjnych [5].
Ryc. 3. Etapy opracowania scenariuszy do zajęć w zależności od poziomu wierności symulacji medycznej.
Etap I i II
Uczestnicy: nauczyciele prowadzący zajęcia w zakresie nauk podstawowych, nauk społecznych, nauk w zakresie podstaw opieki pielęgniarskiej oraz nauk w zakresie opieki specjalistycznej; studenci, interesariusze zewnętrzni, np. przedstawiciele podmiotów leczniczych, samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych.
W uczelni może być utworzona baza scenariuszy dostępna w ramach aplikacji wspomagającej nauczanie. Jest to aplikacja zawierająca dostęp on-line do bazy scenariuszy symulacyjnych, materiałów źródłowych, materiałów instruktażowych, checklist. Dzięki temu student będzie mógł przygotować się wcześniej do zajęć realizowanych w warunkach symulowanych. Aplikacja umożliwi studentowi uzyskiwanie odpowiedzi na wcześniej zadane pytania oraz ułatwi przygotowanie się do egzaminu OSCE [4,5]. Kadra MCSM nabywa umiejętności prowadzenia zajęć w oparciu o scenariusze oraz wypracowała ich przykłady zgodnie z tematyką i zakresem szkoleń [4,5]. Kolejne scenariusze będą tworzone w oparciu o przygotowany szablon i przy współpracy wyznaczonych przez koordynatorów przedmiotów osób zgłoszonych do prowadzenia zajęć w MCSM, z pracownikami Monoprofilowego Centrum Symulacji Medycznej. Scenariusze są tworzone na podstawie sylabusów przygotowanych dla poszczególnych przedmiotów. Jeden scenariusz może być używany do prowadzenia zajęć z różnych przedmiotów i dla różnych kierunków. Scenariusze będą dostępne w bazie scenariuszy. Scenariusze zatwierdzone do wykorzystania będą poddawane rewizji i niezbędnym zmianom, np. w związku z publikacją nowych wytycznych. Zespół Zarządzający/Kierownik i pozostali pracownicy MCSM będą prowadzić cykliczne warsztaty tworzenia scenariuszy dla pracowników naukowo-dydaktycznych/dydaktycznych. Przebieg scenariusza może być oparty o czas (tzn. po upływie oznaczonego czasu status „pacjenta” zmienia się), lub o wydarzenie (po wykonaniu przez studenta odpowiedniej czynności status „pacjenta” zmienia się) – tworzy się ścieżki przebiegu scenariuszy [4,5].
Gotowy scenariusz jest zatwierdzony przez koordynatora przedmiotu, Komisję Programowo-Dydaktyczną, Dziekana Wydziału oraz kierownika MCSM lub osoby przez nich upoważnione. Wszystkie nowe scenariusze przed wdrożeniem i wprowadzeniem do bazy scenariuszy mogą być sprawdaone programem antyplagiatowym.
Tabela. XXI. Przykładowy szablon scenariusza niskiej wierności- wersja dla instruktora [5]
Tabela XXII. Przykładowy szablon scenariusza niskiej wierności- wersja dla technika [5]
Tabela. XXIII. Przykładowy szablon scenariusza niskiej wierności- wersja dla studenta [5]
Imię i nazwisko studenta:
Imię i nazwisko nauczyciela – egzaminatora:
Imię i nazwisko koordynatora:
Numer i nazwa zadania:
Czas przygotowania: 2 minuty
Czas realizacji: 10 minut
Opis pacjenta:
Pacjent:
Pacjentka lat 86, nowoprzyjęta do oddziału internistycznego.
Diagnoza lekarska:
Zakażenie układu moczowego
Objawy:
Pieczenie podczas oddawania moczu, mocz podbarwiony krwią, bóle w podbrzuszu, utrzymujące się stany podgorączkowe od 4 dni. W chwili przyjęcia do oddziału temp. ciała 37 stopni Celcjusza. Pacjentka nie pamięta, jakie leki przyjmuje na stałe oraz nie podaje na jakie choroby się leczy. Kontakt słowny zachowany, momentami nielogiczny. Lekarz dyżurujący zlecił założenie cewnika Foley´a do pęcherza moczowego.
Polecenie dla studenta:
1. Załóż jałowe rękawice
2. Wykonaj cewnikowanie pęcherza moczowego
LICZBA UZYSKANYCH PUNKTOW ………………/.25pkt
w tym punktów krytycznych …………./ 15 pkt.
Zaliczenia: TAK NIE
Ocena:
Skala oceny:
10 pkt - bardzo dobry
9 pkt - dobry plus
8 pkt - dobry
7 pkt - dostateczny plus
6 pkt - dostateczny (60%)
Poniżej 6 - niedostateczny
Imię i nazwisko studenta:
Imię i nazwisko nauczyciela – egzaminatora:
Imię i nazwisko koordynatora:
Numer i nazwa zadania:
Czas przygotowania: 5 minuty
Czas realizacji: 15 minut
Opis pacjenta:
Pacjent:
48 letni mężczyzna zgłosił się z powodu bólu w klatce piersiowej promieniującego do lewego ramienia, który pojawił się 6 godzin wcześniej. Ból opisuje jako ucisk za mostkiem,
dodatkowo zgłasza mdłości i uczucie duszności.
Objawy:
Ból w klatce piersiowej
Wywiad:
nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia,
Leki:
Metoprolol, Simvasterol
Uczulenia:
uczulony na salicylany
Wywiad rodzinny:
nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, zawał mięśnia sercowego u brata w wieku 44 lat.
Wywiad społeczny:
rzucił palenie 3 lata wcześniej , nie pije alkoholu, nie przyjmuje narkotyków
Parametry życiowe:
T: 36,6 C, HR 96 u/ min , B: 15/min , BP 156/92 mmHg, So2 90%
Źrenice :równe, okrągłe, prawidłoworeagujące na światło
Serce: osłuchowo prawidłowe tony serca S1, S2, bez szmerów patologicznych
Płuca: obustronnie szmer pęcherzykowy, prawidłowy
Tętno: obecne i podobnie wyczuwalne na wszystkich kończynach
Koniczyny bez obrzęków obwodowych
Polecenie dla studenta:
Proszę o przeprowadzenie wywiadu z pacjentem i wykonanie zdziałań diagnostycznych i terapeutycznych u pacjenta.
Wykonaj działania diagnostyczne i terapeutyczne:
1. Monitorowanie parametrów:
- tętno
- ciśnienie
- oddech
- Saturacja
- temperatura ciała
2. wykonanie EKG i przedstawienie lekarzowi wyniku
3. Podanie tlenu przez maskę
4. Założenie dostępu dożylnego z zastosowaniem Venflonu.
5. Pobranie badań laboratoryjnych
6. Podanie leków zleconych przez lekarza
7. Zadbaj o współpracę w zespole i dobre relacje z pacjentem
8. Osoby ćwiczące 2 studentów – wykonują procedurę wspólnie.
LICZBA UZYSKANYCH PUNKTOW ………………/.25pkt
w tym punktów krytycznych …………./ 15 pkt.
Zaliczenia: TAK NIE
Ocena:
Skala oceny:
24-25 pkt - bardzo dobry
22-23 pkt - dobry plus
20-21 pkt - dobry
18-19 pkt - dostateczny plus
15-18 - dostateczny (60%)
Poniżej 15 - niedostateczny